49
Bia đề danh Tiến sĩ khoa thi năm Quý Hợi (1683)

Niên hiệu: Chính Hòa thứ 4 (1683)

Ngày dựng: Ngày 2 tháng 3 năm 1717

Kích thước:

Bia: Chiều cao 178cm, chiều rộng 122cm, dày 23cm

Đế bia (rùa): Chiều dài 148cm, chiều rộng 126cm, chiều cao 23cm

Đặc điểm: Trán bia trang trí theo hình thức mây vờn mặt trời (trăng). Diềm bia: trang trí hoa văn lá lật. Rùa: đầu ngẩng cao, mai rùa không chạm khắc, có gờ ở giữa sống lưng.

Thông tin chi tiết: Mùa đông năm Quý Hợi, vua Lê Hy Tông cho tổ chức thi Hội các cống sĩ trong nước. Đặc sai Trung quân Đô đốc phủ Tả đô đốc, Thiếu phó, Lộc Quận công Đinh Văn Tả làm Đề điệu; Bồi tụng, Ngự sử đài Đô ngự sử, Hải Sơn tử Nguyễn Danh Thực làm Tri cống cử; Bồi tụng, Tả Thị lang, Nhập thị Kinh diên, Vĩnh Ngạn tử Nguyễn Công Vọng; Bồi tụng, Lại bộ Hữu Thị lang Nguyễn Viết Đương làm Giám thí, cùng các quan hữu ty chia giữ các việc. Thí sinh dự thi lên đến 3000 người, qua trường bốn, lấy hạng trúng cách được 18 người.

Sau đó, họ được vào sân thi Điện làm bài đối sách, nhà vua định thứ bậc cao thấp, ban cho 3 người đỗ Đệ nhất giáp Tiến sĩ cập đệ: Trạng nguyên là Nguyễn Đăng Đạo, người xã Hoài Bão, huyện Tiên Du (nay là xã Liên Bão, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh), Bảng nhãn Phạm Quang Trạch, người xã Đông Ngạc, huyện Từ Liêm (nay là phường Đông Ngạc, quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội), Thám hoa Quách Giai, người xã Phù Khê, huyện Đông Ngàn (nay là phường Phù Khê, thành phố Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh). Lại ban cho 1 người đỗ Đệ nhị giáp Tiến sĩ xuất thân (Hoàng giáp) và 14 người đỗ Đệ tam giáp Đồng Tiến sĩ xuất thân. Các tân Tiến sĩ đều được hưởng đãi ngộ rất long trọng: được loa truyền xướng danh, treo bảng đề tên ở nhà Quốc học, ban áo xanh đai mũ, dự yến Quỳnh hoa…

Năm Đinh Tỵ (1717), vua Lê Dụ Tông cho dựng các bia Đề danh Tiến sĩ, khoa Quý Hợi (1683) cũng được dựng vào năm này. Người soạn văn bia là Cẩn Sự lang, Hàn lâm viện Hiệu thảo Nguyễn Kiều; Tá Lý công thần, Đặc tiến Kim tử Vinh lộc đại phu, Lại bộ Thượng thư, kiêm Đông các Đại học sĩ Nguyễn Quý Đức nhuận sắc bài kí trên bia; Thị nội Thư tả Thuỷ binh phiên, Tướng sĩ lang Phó sở sứ Ngô Bảo viết chữ; Kim Quan môn Đãi chiếu, Triện thích thái hàm, Tự thừa, Liêu Tường nam Nguyễn Đình Huy khắc chữ.


Reign title: Chính Hòa IV (1683)

Erection time: on 2nd of 3rd Lunar month of 1717

Size: 178cm in height, 122cm in width, 23cm in thickness

Shape: flat, stone gray color

Indentification: the stone diving into 3 parts: the top of stele, the body of stele and the pedestal in shape of tortoise. The arched pediment is decorated with two dragons facing the sun. The edging is decorated with string flowers. The rectangular body of the stele is engraved with clear characters. The pediment is decorated with clouds, the moon and the sun. The edge around is decorated with flowers. The tortoise 's head is high; its neck is short; its eyes are small, its mouth has no fangs. Its back has a small moulding; each of its legs has 5 claws.

Stele records of Doctoral laureates of Quý Hợi royal exam in reign title Chính Hòa IV (1683) was erected on 2nd of 3rd Lunar month of 1717 among 18 stone stelae recording the names of doctors ranked the first class (Trạng nguyên). According to Emperor’s rating, Nguyễn Đăng Đạo was awarded the acedemic title namely the best candidate (Trạng nguyên) in this exam.

The text in Chinese was composed by academician Nguyễn Kiều (1695-1752). Along with that, the advice for the scholar is also clearly stated: "Those who are being respected by the court today should remember being chosen by the ancestors so that they will be careful with their future actions. They should also try to make progress every day so that they don't feel ashamed of the wrong things they do. On the contrary, if they only think for themselves but don't care about the country, like to be flattered, and avoid losing heart, they will inevitably be shamed by public opinion in the future." Names and academic titles of docors engraving on the stone carefully: 3 candidates became 1st-class Tiến sĩ, 1 candidate becam 2nd –class Tiến sĩ, and 14 candidates became 3rd –class Tiến sĩ.