48
Bia đề danh Tiến sĩ khoa thi năm Canh Thân (1680)

Niên hiệu: Vĩnh Trị thứ 5 (1680)

Ngày dựng: Ngày 2 tháng 3 năm 1717

Kích thước:

Bia: Chiều cao 176cm, chiều rộng 116cm, dày 24cm

Đế bia (rùa): Chiều dài 123cm, chiều rộng 120cm, chiều cao 35cm

Đặc điểm: Trán bia trang trí theo hình thức mây vờn mặt trời (trăng). Diềm bia: trang trí hoa dây hình mây xoắn. Rùa: đầu ngẩng cao, mai rùa chạm khắc hình quy bối (lục lăng).

Thông tin chi tiết: Năm Canh Thân niên hiệu Vĩnh Trị thứ 5 (1680), vua Lê Hy Tông cho mở khoa thi Hội. Sĩ tử dự thi đông đến hơn 2.000 người. Qua trường bốn, chọn được 19 người thuộc hạng xuất sắc.

Lúc vào thi Điện, vua Lê Hy Tông đích thân xem xét, định thứ bậc cao thấp, ban cho Phạm Công Thiện, người xã Bảo Triện, huyện Gia Định (nay là xã Nhân Thắng, huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh) và Nguyễn Công Thước, người xã Thượng Yên Quyết, huyện Từ Liêm, (nay là thôn Thượng Yên Quyết, phường Yên Hoà, quận Cầu Giấy, Hà Nội) đỗ Đệ nhị giáp Tiến sĩ xuất thân (Hoàng giáp), còn lại 17 người đỗ Đồng Tiến sĩ xuất thân. Những người thi đỗ đều được loa truyền xướng danh, được bộ Lễ rước bảng vàng treo ngoài cửa nhà Thái học, lại được ban cấp áo mũ cân đai, dự yến Quỳnh, ban cành hoa bạc, lễ đãi hiền rất mực đầy đủ. Sau đó tuỳ tài năng sẽ được nhà vua sử dụng và giao giữ các công việc, xếp đặt các chức vị, tác dụng đối với nước nhà. Việc dựng bia Tiến sĩ chưa kịp thực hiện do nước nhà còn bận.

Đến năm Đinh Tỵ (1717), vua Lê Dụ Tông mới sai dựng bia đá để lại cho đời sau chiêm ngưỡng. Bia Tiến sĩ khoa Canh Thân (1680) cũng dựng trong đợt này. Nhà vua sai Cẩn Dự tá lang, Hàn lâm viện Hiệu thảo Nguyễn Nham soạn văn bia; sai Tá Lý công thần, Đặc tiến Kim tử Vinh lộc đại phu, Tham tụng, Lại bộ Thượng thư, kiêm Đông các Đại học sĩ, Thiếu phó, Liêm quận công Nguyễn Quý Đức nhuận sắc văn bia; Thư tả Công văn Trịnh Thế Khoa viết chữ. Những vị Tiến sĩ được khắc tên vào tấm đá này đều là những người quân tử chính trực, trên không phụ ơn vua khen thưởng, dưới không phụ những điều đã học trong đời.